Prof. dr hab.Marcin Gmys

Foto
Instytut Muzykologii

Do studiowania muzykologii zachęcił go śp. prof. Jarosław Mianowski (1966-2009). Studia na UAM zwieńczył magisterium pt. Koncepcja teatru w teatrze i jej operowe konkretyzacje pod kierunkiem dr. Ryszarda Daniela Golianka (1996). Studia doktoranckie ukończył w Katedrze Muzykologii UAM w 2001 r. broniąc dysertację napisaną pod kierunkiem prof. Michała Bristigera (temat: Poetyka teatru operowego Ferruccio Busoniego. Idea, konkretyzacja, recepcja). W 2013 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie książki Harmonie i dysonanse. Muzyka Młodej Polski wobec innych sztuk, którą wyróżniono Pucharem Rektora UAM dla najlepszej książki naukowej za rok 2013, a 2 lata później pierwszą nagrodą w konkursie Narodowego Centrum Kultury w Warszawie na najlepszą pracę z zakresu historii muzyki polskiej. W 2014 r. objął stanowisko profesora uczelni w Instytucie Muzykologii UAM, gdzie w latach 2014-2017 pełnił również funkcję wicedyrektora ds. naukowych. 11 lutego 2021 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Ponadto w latach 2001-2002 kierował pracami Działu Muzycznego w Instytucie Adama Mickiewicza w Warszawie odpowiadając za kształt muzycznych programów towarzyszących wstępowaniu Polski do Unii Europejskiej („Rok Polski w Austrii”, „Rok Polski w Hiszpanii”). Od listopada 2017 r. zajmuje stanowisko redaktora naczelnego Polskiego Radia Chopin.

W latach 2012-2019 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Res Facta Nova”. W grudniu 2017 r. w poznańskim Teatrze Wielkim miała miejsce premiera dokonanej przez niego nowej redakcji opery Legenda Bałtyku Feliksa Nowowiejskiego (prapremiera kompozytorskiej wersji z lat 1938-1939). Z jego inicjatywy swoje utwory pisali tacy kompozytorzy, jak Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Meyer, Paweł Mykietyn i Aleksander Nowak, a Piotr Moss i Malcolm Hill opracowali alternatywne rekonstrukcje kantaty Agawe Karola Szymanowskiego.

Członek wielu gremiów, ostatnio – Rady Programowej wieloletniego projektu edytorskiego „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Od 2016 r. jest redaktorem naczelnym serii Dzieł Feliksa Nowowiejskiego (Polskie Wydawnictwo Muzyczne). W 2022 roku założył nowe czasopismo muzykologiczne „Copernicus. De Musica”.

Jego zainteresowania badawcze ogniskują się wokół estetyki opery, historii muzyki XIX i XX wieku, pianistyki oraz twórczości współczesnej.

MONOGRAFIE AUTORSKIE

Technika teatru w teatrze i jej operowe konkretyzacje, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999 [Toruń 2000, dodruk].

Poetyka teatru operowego Ferruccia Busoniego. Idea i konkretyzacja, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005.

Harmonie i dysonanse. Muzyka Młodej Polski wobec innych sztuk, e-book, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2015 (II wydanie poprawione rozprawy habilitacyjnej, pierwotnie, w wersji papierowej wydanej w 2012 roku przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk).

Karol Kurpiński i romantyczna Europa, Editions Spotkania 2015.

Nie tylko „Rota”. Feliks Nowowiejski i jego muzyka, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2017.

Feliks Nowowiejski, Legenda Bałtyku. Opera w trzech aktach op. 28 – partytura, redakcja tomu (w tym rekonstrukcja libretta i układu scen) oraz autorstwo Wstępu (s. XIII-XXXVI) i Komentarza rewizyjnego (s. 531-547), Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2017, ss. 1-548 + 38 stron według numeracji rzymskiej (publikacja trójjęzyczna: polsko-angielsko-niemiecka), numer katalogowy PWM 12 038.

ARTYKUŁY NAUKOWE W CZASOPISMACH I ENCYKLOPEDIACH MUZYCZNYCH, ROZDZIAŁY W MONOGRAFIACH

Dwa oblicza muzycznego manieryzmu, „Monochord”, vol. VI-VII, 1995, s. 25-31.

Paradygmaty psychologii afektu a koncepcje formy muzycznej w ujęciu Petera Kivy’ego, w: „Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego” nr 10, Bydgoszcz 1998, s. 135-141.

Kategorie ciemności i jasności w „Królu Rogerze” Karola Szymanowskiego, w: Opera polska XX wieku, pod red. M. Jabłońskiego, H. Lorkowskiej i J. Stęszewskiego, t. 1 z serii „Poznańskie studia operowe”, Poznań 1999,s. 61-71.

Typy operowego „teatru w teatrze” i ich konkretyzacje w scenicznej twórczości Tadeusza Szeligowskiego, w: Opera polska XX wieku, pod red. M. Jabłońskiego, H. Lorkowskiej i J. Stęszewskiego, t. 1 z serii „Poznańskie studia operowe”, Poznań 1999, s. 83-93.

Orff Carl, artykuł w Encyklopedii muzycznej PWM, część biograficzna, tom n-pa, Kraków 2002, s. 171-173.

Zapomniany język? Relikty późnoromantycznych topoi w symfoniach Witolda Lutosławskiego, w: Muzyka jest aromatem kultury. Wokół kategorii narodowości, wielokulturowości i uniwersalizmu w muzyce polskiej, Związek Kompozytorów Polskich, Warszawa – Podkowa Leśna 2002, s. 133-147.

Reading Starobinski. The Solar Myth of Revolution in the Music of 18th and 19th Centuries, w: Early Music. Context and Ideas. International Conference in Musicology, Kraków 18-21 September 2003, Jagiellonian University, Kraków 2003, s. 192-196.

Karola Szymanowskiego muzyka sfer. Projekt analizy semantycznej III Symfonii „Pieśń o nocy”, „Res Facta Nova”, 2003 nr 6 (15) [Moje jest niebo złociste, rozgwiezdne. Studia dedykowane Paolo Emilio Carapezzy na Jego sześćdziesiąte piąte urodziny przez przyjaciół sycylijskich i polskich], s. 175-197.

Od adaptacji do interpretacji: „Peer Gynt” Wernera Egka, w: Teorie opery/ Theories of Opera pod red. Macieja Jabłońskiego, PTPN, Poznań 2004, s. 239-270.

Teatr operowy w teoretycznym ujęciu Ferruccia Busoniego, „Muzyka” 2004 nr 1, s. 53-77.

Gombrowicz w rytmie danse macabre. O operowych adaptacjach „Iwony, księżniczki Burgunda” oraz „Ślubu”, „Pamiętnik Teatralny” 2004 nr 1-4 [numer monograficzny pt. Teatr Witolda Gombrowicza], s. 102-117.

O szczególnym przypadku ekphrasis: „Sonata widm” Augusta Strindberga a Sonata d-moll op. 31 nr 2 Ludwiga van Beethovena, w: Intersemiotyczność: Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Studia, red. S. Balbus, A. Hejmej i J. Niedźwiedź, Kraków 2004, s. 97-111.

Mit dionizyjski w „Królu Rogerze” Karola Szymanowskiego, „De Musica” Vol. IX, Warszawa – Poznań – Weimar – Palermo 2004.

Arlecchino als Diktator. Bemerkungen über einen Einakter von Ferruccio Busoni, w: Das (Musik-) Theater in Exil und Diktatur. Vorträge und Gespräche des Salzburger Symposions 2003, hrsg. von Peter Csobádi, Gernot Gruber, Jürgen Kühnel, Ulrich Müller, Oswald Panagl und Franz Viktor Spechtler, Verlag Mueller-Speiser, Anif / Salzburg 2005, s. 383-391.

Penderecki and Mahler. Drawing Paralels, w: Krzysztof Penderecki – Music in the Intertextual Era. Studies and Interpretations, ed. by M. Tomaszewski i E. Siemdaj, Academy of Music in Kraków, Kraków 2005, s. 265-285; Penderecki a Mahler. Próba paraleli, w: Krzysztof Penderecki – muzyka ery intertekstualnej. Studia i interpretacje, red. M. Tomaszewski i E. Siemdaj, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2005, s. 259-280.

Piotr Rytel, artykuł w: Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, vol. 14, Kassel 2005, szp. 727-729.

Wizerunek władzy totalitarnej w zwierciadle „IV Symfonii” i „Ubu Rex” Krzysztofa Pendereckiego, „Muzyka” 2005 nr 3, s. 119-147.

The Beethoven Frieze. „The Ninth Symphony” as Seen by Gustav Klimt, Ferruccio Busoni and Karol Szymanowski, w: Beethoven 3. Studien und Interpretationen, hrsg. von M. Tomaszewski und M. Chrenkoff, Kraków 2006, s. 401-416.

Muzyka Młodej Polski, w: Literatura Polska, tom VI Młoda Polska, Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2006, s. 256-276.

„I słońce stało się czarne ja wór włosiany”. Motywy apokaliptyczne w operze XX wieku (przegląd subiektywny), w: Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, tom I, pod red. Krzysztof a Korotkicha i Jarosława Ławskiego, Białystok 2006, s. 487- 500.

Szeluto Apolinary oraz Szopski Felicjan, artykuły w: Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, vol. 16, Kassel 2007.

Szeluto Apolinary, artykuł w Encyklopedii Muzycznej PWM, cz. Biograficzna, tom Sm-Ś, Kraków 2007, s. 242-243.

Eros z Tanatosem w tle Dwujęzyczny (polsko-angielski) komentarz do partytury Shakespeare Sonnets Pawła Mykietyna, Kraków 2007, PWM, s. 3-8.

Wiłkomirski Familie oraz Wodiczko Bohdan, artykuły w: Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, vol. 17, Kassel 2007, szp. 940-942 oraz 1064-1054.

Joteyko Tadeusz oraz Patkowski Józef, artykuły w: Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, Supplement, Kassel 2008, szp. 374-376 oraz 661-662.

Partytura operowa jako źródło cierpień, „Teatr” 2008 nr 9, s. 70-75.

The Solar Myth of Revolution and its Artistic Metamorphoses. From Beethoven to Penderecki, w: Beethoven 4 (Erbe und Resonanz. Musik und Literatur. Beethoven und sein Wien), hrsg. von M. Tomaszewski und M. Chrenkoff, Aklademia Muzyczna Kraków 2009, s. 149-166.

Arnold Böcklin’s „Im Spiel der Wellen” as Interpreted in Music by Composers Ludmir Różycki and Max Reger. A Contribution to the Theory and History of Musical Ekphrasis, „Interdisciplinary Studies in Musicology 7” Poznań 2008.

Mistrz i uczniowie? Kompozytorzy Młodej Polski wobec Zygmunta Noskowskiego, „Muzyka” 2009 nr 3-4, s. 3-21.

„A gdy się ozwie <<tam-tam>>: dzwon, ty wejdź, i bierz najwyższy ton! Wyspiański kompozytorów młodopolskich, w: Przemyśleć wszystko… Stanisława Wyspiańskiego modernizacja wyobraźni zbiorowej, red. Małgorzata Okulicz-Kozartyn, Matuesz Bourkane, Michał Haake, Poznan 2009, s. 351-367.

Mahlerowskie inspiracje w operze pierwszej połowy XX stulecia. Rekonesans, w: Od literatury do opery i z powrotem. Studia nad estetyką teatru operowego pod redakcją Ryszarda Daniela Golianka i Piotra Urbańskiego, Toruń 2010, s. 209-222.

Ogród miłości – ogród duszy. Metamorfozy toposów w muzyce europejskiej od Richarda Wagnera do Thomasa Adesa, w: Muzyka w ogrodzie – ogród w muzyce studia pod red. S. Żerańskiej-Kominek, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010, tekst główny: s. 337-370, przypisy: s. 422-429.

Między Wagnerem a Verdim. “I Medici” Ruggiera Leoncavalla, „Res Facta Nova” 2011 nr 12 (21),  s. 149-158.

On the trail of a trail, the trace of a trace. Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s ‘Cień Chopina’ and its compositional interpretations, przeł. J. Comber, “Interdisciplinary Studies in Musicology”, pod red. Marcina Gmysa, Danuty Jasińskiej i Anny Lubońskiej, 2011 nr 9, s. 215-250.

Między „Totenfeier” a „Auferstehungs-Symphonie”. Na tropach mahlerowskiej lektury „Dziadów”, w: Powinowactwa sztuk w kulturze oświecenia i romantyzmu, pod red. Agaty Seweryn i Moniki Kuleszy-Gierat, Lublin 2012, s. 157-184.

„Eros i Psyche”: od powieści scenicznej Jerzego Żuławskiego do opery Ludomira Różyckiego, w: Horyzonty opery pod redakcją Dobrochny Ratajczakowej i Katarzyny Lisieckiej, Poznań 2012, s. 65-92.

Szymanowski and his legacy: From “Young Poland in Music” Movement to Penderecki, Górecki and Mykietyn [wersja skrócona o ponad połowę], przeł. I. Bogdan, w: Karol Szymanowski and Polish Music if the 20th Century w ramach 2011 China’s International Forum on Culture and Humanity II - 15-16.10.2011, Central Conservatory of Music in Beijing, Pekin 2011, wersja pełna w języku chińskim, przeł. Chen Danbu, Pekin 2013.  

Kwartet pieśni żałosnych? Wokół formy, ekspresji i pozamuzycznego przesłania III Kwartetu smyczkowego Henryka Mikołaja Góreckiego, „Scontri”, 1 (2013), s. 75-84.

Young Poland ideological manifestos encoded in sounds: Fitelberg, Szymanowski and Szeluto, „Interdisciplinary Studies in Musicology”, 12 (2013), s. 251-277.

Integration Attempts. Paweł Mykietyn and the Composer’s Self-Reflection, „Musicology Today”, 12 (2015), s. 52-62.

A postmodern memento mori for the end of the century. Remarks on Thomas Adès’s “Powder Her Face”, „Interdisciplinary Studies in Musicology”, 15 (2015), s. 69-87.

W kleszczach konwencji? Opery Thomasa Adèsa i ich pozamuzyczne przesłanie / In the grip of convention? Thomas Ades’ Operas and Their extra-musical message,w: Modern Opera and Musical Theatre in Face of Technological, Economic and Cultural Transformations / Opera współczesna i teatr muzyczny wobec przemian technologicznych, społecznych i kulturowych, red. Marcin Gmys, Katarzyna Kurzyńska, Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, Poznań 2015, s. 192-200.

Pukanie do bram Jumnety słychać wszędzie. Po prapremierze „Qudsji Zaher”. Paweł Szymański w rozmowie z Grzegorzem Dąbrowskim, Marcinem Gmysem, Katarzyną Naliwajek-Mazurek i Olgierdem Pisarenką, „Res Facta Nova” nr 15 (24) 2014, s. 13-22.

Wstęp / Introduction / Einleitung, w: Mieczysław Karłowicz, Rapsodia litewska, poemat symfoniczny op. 11, partytura, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2015, s. VII-XXIV, numer katalogowy PWM .

The Myth of a Modernist Artist in the Music of M.K. Čiurlionis. Discussing the Score of the Symphonic Poem The Sea (Jūra), w: Mikalojus Konstantinas Čiurlionis Vilniuje: Mokslinių straipsnių rinkinys Mikalojus Konstantinas Čiurlionis in Vilnius: a Collection of Scienficic Articles, ed. by Nida Gaidauskiene, red. Nida Gaidauskiene, Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, Wilno 2016, s. 299-309.

Wstęp, w: Feliks Nowowiejski, Śmierć Ellenai op. 32a na orkiestrę smyczkową, klarnet solo i recytatora (ad libitum), red. Andrzej Bukowski, Janusz Lewandowski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2016, s. III-VIII, numer katalogowy PWM 12 039.

Wstęp / Introduction / Einleitung, w: Feliks Nowowiejski, Legenda Bałtyku. Opera w trzech aktach op. 28,Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2017, s. XIII-XXXVI, numer katalogowy PWM 12 038.

Rozdział 5: “There’s More to Life than the Arranging of Sounds oraz Rozdział 6: “Music? A Visitor from Another World”, Henryk Mikołaj Górecki in Conversation with Małgorzata and Marcin Gmys, w: Maja Trochimczyk, Górecki in Context. Essays on Music, Moonrise Press, Los Angeles 2017, s. 60-86 [wspólnie z Małgorzatą Gmys].

Idea wiecznego powrotu według Busoniego, „Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej”, 18 (27) 2017, s. 43-49.

W cieniu nieprzyjaznego losu. Szkic o „Lady Sarashinie” Pétera Eötvösa, wL Cum debita reverentia. Księga pamiątkowa dedykowana profesor Danucie Jasińskiej, red. Justyna Humięcka-Jakubowska, Hanna Winiszewska, Poznań 2019, s. 241-248.

Prawych umysłów złączenie. O operze „ahat-ilī” – „Siostra bogów” – Aleksandra Nowaka i Olgi Tokarczuk, w: Antagonizmy kontrolowane. Rozmowy i eseje o sztuce współczesnej. Sacrum Profanum 2018, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Kraków 2018, s. 28-41; przedruk  „Scontri” 6 (2020).

Classical Music – The Golden Age, w: Poland. 100 Years, ed. by Michał Kleiber, Jerzy Bralczyk, Andrzej Mencwel, Wiesław Myśliwski, Witold Orłowski, Adam D. Rotfeld, Henryk Samsonowicz, Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2018, s. 494-505.

Archives and blank spots: scholarly perspectives for recovering Polish music, “Interdisciplinary Studies in Musicology” 19 (2019), s. 95-105.

Wstęp do części Teoretycy oraz tekst Jarosław Mianowski, w: „Muzykalności nadając wyższą formę”. 100-lecie Zespołu Szkół Muzycznych w Toruniu, red. Aneta Derkowska, M. Gmys, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2021, s. 424-428, 450-457.

Redakcje naukowe

„Interdisciplinary Studies in Musicology” 9 (2010), Special Issue. Theme Issue: 1810-2010: Chopin’s Shadow. Transformations of the composer’s image in culture and the arts, wspólnie z Danutą Jasińską i Anną Lubońską, ss. 10382.

„Interdisciplinary Studies in Musicology”2013, special issue: The Music of Liszt and Mahler: Interpretation, Context, Reinterpretation, redakcja tomu wspólnie z Ryszardem D. Goliankiem, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (2013), ss. 1-202.

„Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej” 2014, redakcja tomu wspólnie z Ewą Schreiber, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, ss. 1-360.

Modern Opera and Musical Theatre in Face of Technological, Economic and Cultural Transformations / Opera współczesna i teatr muzyczny wobec przemian technologicznych, społecznych i kulturowych, redakcja dwujęzycznego tomu wspólnie z Katarzyną Kurzyńską, Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, Poznań 2015, ss. 1-238.

„Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej” 2015, redakcja tomu wspólnie z Ewą Schreiber, Katedra Muzykologii UAM, 2015, ss. 1-185.

„Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej” 2016, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2016, redakcja tomu wspólnie ze Sławomirem Wieczorkiem, Anna Lubońską, ss. 200.

„Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej” 2017, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2017, redakcja tomu wspólnie z Ewą Schreiber, ss. 220.

„Muzykalności nadając wyższą formę”. 100-lecie Zespołu Szkół Muzycznych w Toruniu, wspólnie z Anetą Derkowską, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2021, ss. 521.

PUBLIKACJE POPULARNONAUKOWe [wybór]

Książka kucharska Moniuszko w kuchni / Moniuszko in the Kitchen”, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2019, współautor: Agnieszka Kręglicka.

„Borys Godunow” – dzieło otwarte? Uwagi o instrumentacji utworu, w: Modest Musorgski, Borys Godunow, program do spektaklu w Teatrze Wielkim, Poznań 1996, s. 25-29.

„Europejski szowinista”. Hommage à Sándor Vegh, „Ruch Muzyczny” 1997 nr 8, s. 6-8.

W szerokim kręgu kultury francuskiej. Sympozjum in memoriam Stefan Jarociński, „Ruch Muzyczny” 1997 nr 9, s. 17-19.

Jak uwrażliwić młodego Polaka na muzykę? Ogólnopolskie forum „Polska edukacja muzyczna wobec przemian systemowych”, „Ruch Muzyczny” 1997 nr 15, s. 14-16.

W stronę Polihymnii. VI Dni Muzyki i Teatru w Poznaniu, „Ruch Muzyczny” 1997 nr 24, s. 25-26.

Fortepian Chopina, „Klasyka” 1998 nr 2, s. 27-34.

Maltańskie pogranicza i korespondencje sztuk [relacja z muzycznych wydarzeń VIII Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta w Poznaniu], „Ruch Muzyczny” 1998 nr 17, s. 18-21.

Pod znakiem Mickiewicza [relacja z VII Dni Muzyki i Teatru w Poznaniu, 16-23 X 1998 r.], „Ruch Muzyczny” 1998 nr 25, s. 18-20.

Chopin według Bristigera, „Zeszyty Literackie” 1999 nr 4, s. 195-197.

Bez pracy nie ma kołaczy. Refleksje na temat „Koncertu wiolonczelowego” Pawła Mykietyna, „Ruch Muzyczny” 1999 nr 12, s. 20-21 [wspólnie z Małgorzatą Gmys]

Prostota jest szczytem, wywiad z Janem Ekierem, „Klasyka” 1999 nr 1 (wersja internetowa).

Wypowiedź w Rozmowie o książce „Rzeczywiste obecności” George’a Steinera z udziałem Z. Benedyktowicza, M. Bristigera, D. Czai, W. Juszczaka, Z. Kubiaka, Pawła Kłoczowskiego, Piotra Kłoczowskiego, J. Sempolińskiego, S. Sikory i L. Trzcionkowskiego, „Konteksty” 1999 nr 4 (247), s. 13-14.

Między tenorem a sopranem,wywiad z Jackiem Laszczkowskim, „Operomania” 2000/2001 nr 2.

Festiwal jako wybór, wywiad z Michałem Bristigerem, „Ruch Muzyczny” 2001 nr 10, s. 8-11.

Przez radio do Europy, wywiad z Elżbietą Markowską, dyrektorem II Programu 2 Polskiego Radia, „Ruch Muzyczny” 2001 nr 10, s. 12-13.

Świat opery według Busoniego, „Ruch Muzyczny” 2000 nr 3, s. 37-39.

Warlikowski nasłuchuje Mykietyna, „Ruch Muzyczny” 2001 nr 12, s. 27-29.

Paweł Mykietyn w poszukiwaniu własnej formuły operowej, „Operomania” 2000/2001 nr 1, s. 13-14.

Koncerty stulecia. Jubileusz Filharmonii Narodowej w Warszawie, „Zeszyty Literackie” 2001 nr 76, s. 189-191.

Muzyczne echa i cienie Platona (estetyczno-historyczne potpourri), w: III Filharmonia AUKSO (program festiwalu), Fundacja Muzyki AUKSO, Wigry 2002, s. 16-22.

Maeterlinck i Debussy w stuletniej mgle europejskiego symbolizmu, „Operomania”, Poznań, 2001/2002 nr 5 (6), s. 12-14.

Wyszeptać niewyrażalne. Rzecz o „Peleasie i Melizandzie” Claude’a Debussy’ego, w: Claude Debussy – Peleas i Melizanda, Teatr Wielki – Opera Narodowa (program dospektaklu), Warszawa 2002, s. 8-21.

„Rigoletto” – Giuseppe Verdiego traktat o masce, w: Giuseppe Verdi – Rigoletto, Teatr Wielki w Poznaniu (program do spektaklu), Poznań 2002.

Cztery struny świata / The World in Four Strings [Esej o twórczości Henryka Wieniawskiego], w: specjalny program Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego w Poznaniu oraz Filharmonii im. T. Szeligowskiego wydany z okazji 50-lecia Międzynarodowego KonkursuSkrzypcowego im. H. Wieniawskiego w Poznaniu, Poznań 2002, s. 11-16.

Niemieckojęzyczne komentarze do wykonań Kleines Requiem für eine Polka oraz Konzert für Cembalo und Streichorchester H.M. Góreckiego oraz od prawykonania światowego Konzert für Cembalo und Orchester Pawła Mykietyna w interpretacji E. Chojnackiej, Österreichische Ensemble für Neue Musik pod dyr. W. Michniewskiego, w: Zeitgenössische polnische Musik, Universität Mozarteum Salzburg, 6 XI 2002, s. 15-17.

Salzburg. Muzyka i melancholia, „Zeszyty Literackie” 2003 nr 81, s. 174-177.

Artysta fortepianu. O pianistyce Piotra Anderszewskiego i powieści „Przegrany” Thomasa Bernharda, „Zeszyty Literackie” 2003 nr 82, s. 165-168.

Z życia marionetek, czyli o „Don Giovannim” Trelińskiego raz jeszcze, „Zeszyty Literackie” 2003 nr 83, s. 165-168.

Recenzja z premiery Viaggio a Reims Gioacchina Rossiniego w reżyserii Tomasza Koniny, „Zeszyty Literackie” 2003 nr 84, s. 150-151.

Moniuszko, Rossini, Bristiger, „Zeszyty Literackie” 2003 nr 84, s. 176-177.

Komentarz do budowy maszyny pochłaniającej czas, czyli krótkie wprowadzenie do „Króla Ubu” Krzysztofa Pendereckiego, „Biuletyn Teatru Wielkiego w Warszawie” 2003 nr 6, s. 4-8.

Czas przemijający, czas syntezy. Po prawykonaniu „VII Symfonii” Krzysztofa Meyera, „Ruch Muzyczny” 2003 nr 24, s. 18-19.

Włosko-polskie wariacje na tematy europejskie. Relacja z międzynarodowych Incontri Nocera Terinese 1997, „De Musica” Vol. VI / Nuove Pagine 1, Warszawa _ Poznań – Weimar – Palermo 2003.

El mundo non consiste únicamente en componer sonidos [Świat nie kończy się na układaniu dźwięków], wywiad z Henrykiem Mikołajem Góreckim (przeprowadzony wspólnie z Małgorzatą Gmys), przekł. hiszpański Abel A. Murcia Rosiano, w: Henryk Mikołaj Górecki [program koncertu inaugurującego Rok Polski w Hiszpanii], Madryt 23 października 2003 roku, Instytut Adama Mickiewicza, s. 34-45.

Wypowiedź w dyskusji z M. Bristigerem, M. Wernerem, T. Łubieńskim, W. Malinowskim na temat reżyserii operowej Mariusza Trelińskiego, przy współudziale Trelińskiego, „De Musica” 2003, http//:www.free.art.pl/demusica.

Najważniejsze są rytmy, wywiad z Mariuszem Trelińskim, „Operomania” 2003/2004 nr 12, s. 4-9.

Opera jest więzieniem, wywiad z Krzysztofem Warlikowskim, Program Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, Warszawa 2003 (5 stron nlb.).

­Penderecki kameralista (Esej radiowy), emitowany w przerwie retransmisji jednego z koncertów „Festiwalu Warszawska Jesień 2003” na antenie Programu II PR (21 IX 2003, g. 19.00).

Inscenizacja jako prototyp, wywiad z Borysem Kudliczką, „Operomania” 2003/2004 nr 14, s. 2-4.

Czy opera jest sztuką współczesną?, wypowiedź w ankiecie wspólnie z A. Chłopeckim. M. Trelińskim, K. Kwiatkowskim i in., „Tygodnik Powszechny” 2004 nr 40, s. 12, przedruk fragmentu „Ruch Muzyczny” 2004 nr 22, s. 2.

Odpowiedź na polemikę Piotra Kamińskiego (zamieszczoną w „Ruchu Muzycznym” 2004 nr 24) z tezami mojej wypowiedzi w ankiecie Czy opera jest sztuka współczesną?, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 26, s. 4.

Hectora Berlioza podróże do granic sztuk. Szkic o „Potępieniu Fausta”, w: H. Berlioz, Potępienie Fausta, Teatr Wielki – Opera Narodowa (program do spektaklu) s. [wersja skrócona tekstu] oraz: „Biuletyn Teatru Wielkiego-Opery Narodowej” 2004 nr 7 (16), s. 6-10 [wersja pełna tekstu]. Przedruk pełnej wersji w: Program Filharmonii Łódzkiej do spektaklu Potępienia Fausta H. Berlioza transmitowanego z Metropolitan Opera House w Nowym Jorku w dniu 22 listopada 2008. Łódź 2008, s. 5 nlb.

Mahler Zubina Mehty, „Zeszyty Literackie” 2004 nr 85, s. 184-186.

O IV Symfonii Witolda Lutosławskiego, specjalny dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 2004 nr 7 (z 15 II), s. 15, poświęcony Witoldowi Lutosławskiemu w 10. rocznicę śmierci kompozytora

Od adaptacji do interpretacji: „Peer Gynt” Wernera Egka, w: Teorie opery / Theories of Opera pod red. Macieja Jabłońskiego, Poznań 2004, s. 239-270.

Czas odnaleziony. O VII Symfonii Krzysztofa Meyera, „Zeszyty Literackie” 2004 nr 86, s. 178-180.

Fonoteka (I): Zimerman, Anderszewski, Grzybowski, „Zeszyty Literackie” 2004 nr 86, s. 169-174.

Fonoteka (II): Busoni, Volodos, Debussy, „Zeszyty Literackie” 2004 nr 87,s. 173-178.

Człowiek faustyczny. O Ferrucciu Busonim (1866-1924) i jego niedokończonej operze, „Tygodnik Powszechny” 2004 nr 31 (z 1 VIII), s. 23.

Fonoteka (III): Lutosławski, Janáček, Szymanowski, „Zeszyty Literackie” 2004 nr 88, s. 182-186.

Technika teatru w teatrze na przestrzeni czterech stuleci historii opery, „Operomania” 2004/2005 nr 17, s. 10-14.

O szczególnym przypadku ekphrasis: „Sonata widm” Augusta Strindberga a Sonata d-moll op. 31 nr 2 Ludwiga van Beethovena, w: Intersemiotyczność: Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Studia, red. S. Balbus, A. Hejmej i J. Niedźwiedź, Kraków 2004, s. 97-111.

Fonoteka (IV): Szymanowski, Penderecki, Paderewski, „Zeszyty Literackie” 2005 nr 89, s. 179-181.

Fonoteka (V): Viktor Ullmann, „Zeszyty Literackie” 2005 nr 90, s. 228-231.

Busoni-Mahler. Muzyczna podróż z Triestu do Wenecji, „Zeszyty Literackie” 2005 nr 90, s. 96-102.

Polemika z listem Teresy Chylińskiej dotyczącym artykułu Mit dionizyjski w „Królu Rogerze“ Karola Szymanowskiego, „Ruch Muzyczny“ nr 2005, s. 4-6.

Fonoteka (VI): Karłowicz, Diepenbrock, Pogorelich, „Zeszyty Literackie” 2005 nr 91, s. 186-189.

Curlew River Benjamina Brittena, czyli most przez wielką rzekę, w: B. Britten, Curlew River, Program Teatru Wielkiego-Opery Narodowej, Warszawa 2005, s. 10-15.

Fonoteka (VII): Gould, Adès, Fischer-Dieskau, „Zeszyty Literackie“ 2005 nr 92, s.185-187.

Eros z Tanatosem w tle. O „Zapiskach tego, który zniknął” Leoša Janáčka oraz „Sonetach Szekspira” Pawła Mykietyna, w: program Teatru Wielkiego-Opery Narodowej, Warszawa 2006, cz. I s. 9-11, cz. II, s. 6-8.

Dwa skrzydła duszy, w: Hector Berlioz Roméo et Juliette, program Teatru Wielkiego-Opery Narodowej, Warszawa 2006, s. 13-20.

Fonoteka (VIII): Britten, Adès, Górecki, „Zeszyty Literackie“ 2006 nr 93, s. 203-206.

Metamorfozy (o „Fedrze” Dobromiły Jaskot), w: Jaskot Fedra, program Teatru Wielkiego-Opery Narodowej, Warszawa 2006, s. 12-13.

Migotanie (o „alpha Kryonia Xe” Aleksandry Gryki), w: Gryka alpha Kryonia Xe, programTeatru Wielkiego-Opery Narodowej, Warszawa 2006, s. 10-11.

Fonoteka (IX): Anderszewski, Schreker, Benedetti, „Zeszyty Literackie“ 2006 nr 94, s. 180-183.

Recenzja ze spektaklu Fedry D. Jaskot i Alfa Kryonia XE A. Gryki, „Zeszyty Literackie“ 2006 nr 94, s. 146-148.

Fonoteka (X): Györgi Ligeti, „Zeszyty Literackie” 2006 nr 95, s. 176-179.

Fonoteka (XI): Liszt, Zarębski, Čiurlionis, „Zeszyty Literackie” 2006  nr 96, s. 189-192.

Współautorstwo – wspólnie z Jackiem Hawrylukiem i Kacprem Miklaszewski – 12 audycji radiowych z cyklu „Szymanowski na płytach” emitowanych w każdą ostatnią niedzielę miesiąca na antenie Programu 2 Polskiego radia w godz. 16.00-17.00, I – XII 2007.

Fonoteka (XII): Schubert, Lili Boulanger, Rachmaninow, „Zeszyty Literackie” 2007 nr 97, s. 186-189.

2007: Mariusza Trelińskiego gra w klasy (o najnowszej inscenizacji Króla Rogera Szymanowskiego), „Ruch Muzyczny” 2007 nr 17, s. 24-28.

Fonoteka (XIII): Mścisław Rostropowicz (192 – 2007), „Zeszyty Literackie” 2007 nr 98, s 207-209.

Fonoteka (XIV): Szymanowski, Schmitt, Roussel, „Zeszyty Literackie” 2007 nr 99, 286-288.

„Dążę przez ciemne lasy tam, gdzie mię woła dziwna pieśń”. Bedeker po światach Karola Szymanowskiego, w: X Festiwal Muzyczny Polskiego Radia „Szymanowskiego światy dalekie i bliskie”, Warszawa 1-7 października 2007, s. 10-17.

Poprzeczka Simona Rattle’a, Tygodnik o Szymanowskim [dodatek do Tygodnika Powszechnego 7 X 2007], s. 12

Fonoteka (XV): Alexander Zemlinsky-Alma Mahler, Gustav Mahler, Arnold Schönberg,, „Zeszyty Literackie” 2007 nr 100, s. 197-199.

Szymanowskiego światy dalekie i bliskie: festiwalowe echa i reminiscencje / Szymanowski’s Worlds – Close and Remote: The Festival’s Echoes and Reminiscences [tłum. Tomasz Zymer], komentarz do dwupłytowego albumu CD Polskiego Radia, Warszawa 2007, str. 10 nlb.

Między żywiołem symfonicznym i lirycznym. Karola Szymanowskiego pieśni z towarzyszeniem orkiestry / Between The Lyrical and Symphonic Element. Karol Szymanowski’s Orchestra Songs, komentarz do płyty CD Polskiego radia, Warszawa 2007, s. 7 nlb.

Autorstwo koncepcji programowej X Festiwalu Muzycznego Polskiego Radia Szymanowskiego światy dalekie i bliskie, Warszawa 1-7 X 2007.

Symfoniczne żywioły Karola Szymanowskiego / Karol Szymanowski’s Symphonic Elements, komentarz do dwupłytowego albumu CD Polskiego Radia, Warszawa 2007, s. 7 nlb.

Fonoteka (XVI): Paweł Szymański, „Zeszyty Literackie” 2008 nr 101, s. 195-196.

Fonoteka węgierska (XVII): Bartok, Kurtag, Dukas, Ades, „Zeszyty Literackie” 2008 nr 102, s. 228-230.

Speechless Song. O muzyce Pawła Mykietyna / About Paweł Mykietyn’s Music, dwujęzycznykomentarz do płyty CD Polskiego Wydawnictwa Audiowizualnego, Warszawa 2008,  13 str. nlb.

Fonoteka (XVIII): Brahms, Strauss, Grisey, Kalitzke, „Zeszyty Literackie” 2008 nr 103, s. 226-228.

„Bo na tym świecie, Śmierć wszystko zmiecie”. O alchemii zapomnianego arcydzieła operowego, w: Roman Statkowski „Maria”, w: Program koncertu inauguracyjnego Polskiej Orkiestry Radiowej, Warszawa 2008, s. 3-9.

Autorstwo koncepcji programowej XI Festiwalu Muzycznego Polskiego Radia Emigranci, Warszawa 1-5 X 2008.

Nie tylko na paryskim bruku. O emigracyjnym doświadczeniu kompozytorów, w: XI Festiwal Muzyczny Polskiego Radia „Emigranci”, Warszawa 1-5 X 2008, s. 18-33.

O Europie Chopina, Sokołowa i Pogorelicia, „Ruch Muzyczny” 2008 nr 20, s. 10-12 [później kilka przedruków]

Z psychologii jednostki twórczej. Ivo Pogorelich, w: Program recitalu Pogorelicha zorganizowanego przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina w dniu 26 X 2008, Warszawa 2008, s. 2-7.

Czterojęzyczny esej poświęcony Lodoïsce L. Cherubiniegow: Luigi Cherubini, Lodoïska, dwypłuytowy album, Polskie Radio – Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena 2008, s. 11-27.

An elougist of modernist melancholy. Mieczysław Karłowicz, w: Marcin Gmys, Agnieszka Morawińska, Mieczysław Karłowicz, Instytut Adama Mickiewicza, seria „Composers and The Art of Their Time,” Warszawa 2007, s. 1-21 (publikacja faktycznie ukazała się w grudniu 2008).

Fonoteka (XIX): Włoscy futuryści, Busoni, Pfitzner, „Zeszyty Literackie” 2008 nr 104, s. 222-224.

2 wywiady z Henrykiem Mikołajem Góreckim [przeprowadzone wspólnie z Małgorzatą Gmys] w przekładzie Johna Combera: There is More to Life than The Arranging Sounds [przedruk hiszpańskojęzycznego wywiadu z 31 VIII/1 IX 2002] oraz Music? A Visitor from Another World, wywiad z 15 X 2008 r., w: Henryk Mikołaj Górecki, praca zbiorowa pod red. B. Stęszewskiej, Adam Mickiewicz Institute, Warsaw 2008, s. 33-42, 47-52.

Fortepian Staiera. Fragmenty dyskursu miłosnego / Staier’s fortepiano. From a discourse of love, s. 39-48, w: Chopin i jego Europa. Od Staiera do Staiera,. 5. Międzynarodowy Festiwal Muzyczny, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 16-31.08.2009, s. 21-30 i 39-40.

Fonoteka (XX): Karłowicz, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 105 z,  s. 225-227.

Emigracja muzyczna według Andrzeja Chłopeckiego, „Ruch Muzyczny: 2009 nr 5, s. 18-21.

Fonoteka (XXI): Andreas Staier, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 106,  s. 212-214.

Fonoteka (XXII): Reynaldo Hahn, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 107,  s. 212-215.

Recenzja paryskiej inscenizacji Króla Rogera Szymanowskiego w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 107.

Niezgoda na gest Piłata. Kompozytorzy wobec tyranii, w: program „Uroczystego Koncertu 20 lat powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego”, który odbył się 12 Września 2009 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej, Warszawa 2009, 2 str. nlb.

Fonoteka (XXIII): Brahms, Schmidt, Lutosławski, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 108, s. 224-227.

Beetwen Credo and Declaration of a Revolutionary Apostate, „Beethoven Magazine” No. 5, numer specjalny na Midem Classical Cannes 2010, s. 15.

Czarne kwiaty. Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010), „Dwutygodnik” 2010, nr 43 (czasopismo internetowe)

Fonoteka (XXIV): Leoncavallo, „Zeszyty Literackie” 2010, nr 112, s. 224-226.

Ludzie z podeszwami z wiatru, „Zeszyty Literackie”  2011, nr 2 (114), s. 89-94.

Lekkomyślna ważka, „Zeszyty Literackie”  2011, nr 4 (116), s. 72-75.

Nasłuchująca księżniczka (esej o Turandot Pucciniego), w: książka programowa do spektaklu Turandot Pucciniego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, premiera 11.04.2011, Warszawa 2011, s. 10-17

Bez lęku i żądzy odwetu. O Henryku Mikołaju Góreckim i jego „III Symfonii”, w: program Uroczystego Koncertu Poświęconego Pamięci Ofiar Katastrofy Pod Smoleńskiem (pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Teatr Wielki – Opera Narodowa 10.04.2011, Warszawa 2011, s. 7-9.

Preludia do medytacji / Preludes to meditation, przeł. A. Kaspszyk, esej wprowadzający do książki programowej 7. Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego “Chopin i Jego Europa” – „Od Mahlera do Liszta i Noskowskiego”, wydawca: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2011, s. 13-47.

Fonoteka [XXV: „The Tempest” T. Adèsa], „Zeszyty Literackie” 2012, nr 120, s. 282-284.

Od naśladowania do kreowania i z powrotem. Zwierciadło i lampa (Zapiski na marginesach 8. Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego) / From Imitation to Creation and Back Again. The Mirroir and the Lamp (Margin Notes to the Eight International Music Festival Chopin and his Europe), przeł. J. Comber, esej wprowadzający do książki programowej 8. Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego „Chopin i Jego Europa” – „Od Bacha do Debussy'ego i Kilara”, wydawca: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2012, s. 14-43.

Cieńchopina2010.pl esej wprowadzający do audiofilskiej płyty z rejestracją prawykonania cyklu pieśni K. Pendereckiego pt. Powiało na mnie morze snów pod dyrekcją Valerego Gergieva, który stanowił oficjalne zakończenie Roku Fryderyka Chopina w Polsce, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2011, s. 25-29; przedruk w: Program Filharmonii Bałtyckiej, Gdańsk, X 2012.

Dzisiaj już nie jestem takim idealistą. Z Krzysztofem Pendereckim rozmawia Marcin Gmys, w: booklet do płyty z rejestracją prawykonania cyklu pieśni K. Pendereckiego pt. Powiało na mnie morze snów pod dyrekcją Valerego Gergieva, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2011 s. 30-42.

Czy ma dusza z tego cienia, co komnatę zaległ już, nie powstanie nigdy już”? Eugeniusz Morawski – reaktywacja / „And my soul from that shadow that lies floating on the floor, shall be lifted – nevermore?” Eugeniusz Morawski – reactivation, w: dwujęzyczny booklet do pierwszego w historii fonografii albumu płytowego zawierającego rejestracje wszystkich zachowanych poematów symfonicznych E. Morawskiego, wytwórnia  CD Accord 2012, s. 2-69.

Chichot diabelski, Droga Krzyżowa, demon przeróbki, wywiad z Krzysztofem Pendereckim, w: program Teatru Wielkiego-Opery Narodowej do przedstawienia polskiej premiery drugiej wersji Diabłów z Loudun, Warszawa 2013, s. 10-16.

Widmo antysemityzmu. Przypadek „Lohengrina”, „Zeszyty Literackie” 2013, nr 4, s. 99-104.

Eugeniusz Morawski. Piewca miłości, melancholii i walki/ Eugeniusz Morawski. A Singer of love, melancholy and fighting, przeł. John Comber, w: pierwszy w historii fonografii komplet pieśni E. Morawskiego, RecArt, Fundacja Brucknera, Poznań 2013, s. 2-75.

Wspaniała pełnia. Wokół późnego Chopina Katarzyny Popowej-Zydroń / The Glorious Fullness. Around Katarzyna Popowa-Zydroń’s Late Chopin, przeł. Tomasz Zymer, komentarz do płyty solowej K. Popowej-Zydroń, CD Accord, Warszawa 2013, s. 2-12, 18-28.

Powroty do Chopina / Returns to Chopin, przeł. John Comber, IX Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Od Chopina do Lutosławskiego”, Warszawa 2013, s. 17-41.

„Przejąć ducha Mozarta”. Wokół I Koncertu fortepianowego C-dur Ludwiga van Beethovena/ „To receive the Spirit of Mozart”. The Piano Concerto No.1 in C-major by Ludwig van Beethoven, przeł. John Comber, w: booklet do płyty DVD Martha Argerich – Orchestra of the 18th Century Frans Brüggen – Beethoven Piano Concerto No. 1, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCDVD-004, Warszawa 2014, s. 8-15.

„Tchnąć nowego ducha w stare formy”. Wokół III Koncertu fortepianowego c-moll Ludwiga van Beethovena/ „To Breathe new life into an old form”. The Piano Concerto No.3 in C-minorr by Ludwig van Beethoven, przeł. John Comber, w: booklet do płyty DVD Maria João Pires – Orchestra of the 18th Century Frans Brüggen – Beethoven Piano Concerto No. 3, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCDVD-005, Warszawa 2014, s. 8-15.

Wiolonczela Schumanna / Schumann’s Cello, przeł. John Comber, komentarz do debiutanckiej płyty Marcina Zdunika i Aleksandry Świgut z utworami Schumanna na wiolonczelę i fortepian, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 701, Warszawa 2014, s. 4-11, 13-24.

Historia jednego narodu zaklęta w uniwersalnych dźwiękach [o wersji lubelskiej „Polskiego Requiem” K. Pendereckiego], w: Arcybiskup Józef Życiński in memoriam, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 22 lutego 2014 roku, s. 43-45.

„Szaleństwu mężnych śpiewamy pieśń! Tym, którzy giną – składamy hołd!” (We sing the glory of valiant madmen! Our hommage goes to those who die!”), przeł. Joanna Dutkiewicz, w: program Koncertu inaugurującego uroczystość otwarcia wystawy stałej Muzeum Historii Żydów Polskich, Warszawa 2014, s. 39-44.

Geografia Europy Chopina / The Geography of Chopin’s Europe, przeł. John Comber, X Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Od Chopina i Griega do Panufnika”, Warszawa 2014, s. 15-38.

C-durem w mrok, „Tygodnik Powszechny” 2014, nr 36, s. 80-82.

Ten tristanowski anty-Tristan! [esej o Gurrelieder A. Schönberga], „Muzyka w mieście” 2014, nr 10 (27), s. 16-21.

Ravel – Chopin. Impresje / Ravel – Chopin. Impressions, dwujęzyczny komentarz do Koncertu urodzinowego Fryderyka Chopina w Filharmonii Narodowej, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 1 marca 2015, s. 3-9.

W kręgu późnoromantycznej wirtuozerii pianistycznej – Martucci i Paderewski/ Late romantic piano virtuosity: Martucci and Paderewski, dwujęzyczny komentarz do bookletu z koncertami fortepianowymi Martucciego i Paderewskiego w wykonaniu Nelsona Goernera, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 044, 2015 rok, s. 2-17.

Od nocy listopadowej do listopadowego poranka/ From November Night to November Dawn, komentarz do koncertu Karol Kurpiński…. Zaginiona partytura z okazji Gali Niepodległości, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 11 listopada 2015, s. 18-28.

Projekt niedokończony: Čiurlionis kompozytor, „Tygodnik Powszechny”, dodatek: M.K. Čiurlionis – Litewska opowieść, 2015, nr 50, s. 10-11.

Poloneza czas zacząć / Time for the polonaise, komentarz do Nadzwyczajnych Koncertów Inaugurujących XVII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, Filharmonia Narodowa – Sala Koncertowa NOSPR w Katowicach, 1-3 października 2015, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2015, s. 8-18.

1910: Odyseja słoneczna, „Tygodnik Powszechny”, dodatek: Wratislavia Cantans, 2015 nr 36.

Dura sex, sed sex, czyli ostatnie tango w Londynie, w: komentarz do programu premiery opery Thomasa Adèsa Powder Her Face, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 9 maja 2015, s. 11-17.

Mieczysław Karłowicz in memoriam – komentarz do koncertu upamiętniającego rocznicę śmierci Mieczysława Karłowicza, Zakopane, 8 lutego 2015.

Drugi Britten? Inkarnacja Mozarta? Współczesny Beethoven? Nie! Przed Państwem Thomas Adès!!!, w: Preludium Premierowe. Adès and His Face, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 8 maja 2015, s. 8-15.

Po drugiej stronie lustra, W wieczorną ciszę, Przekraczanie progu, Uwiedzenie ostateczne, komentarze do koncertów, w: książka programowa VII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Kameralnej „Muzyka na Szczytach”, Zakopane, 12-19 września 2015.

Dla lubowników śpiewu narodowego i artystów, w: Preludium Premierowe. Moniuszko śladami Andrzeja Hiolskiego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 7 listopada 2015, s. 6-13.

Trójgłos z oddali, w: Zaśpiewajcie… mi to, program koncertu Gustaw Holoubek in memoriam, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa
19 kwietnia 2015, s. 17-21.

Apollo, Marsjasz, Orfeusz / Apollo, Marsyas, Orpheus, przeł. John Comber, XI Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Przed wielkim konkursem. Od Chopina do Skriabina”, Warszawa 2015, s. 17-36.

Zapomniane klejnoty polskiej kameralistyki / Forgotten gems of Polish chamber music, dwujęzyczny komentarz do płyty CD zawierającej pierwsze w historii fonografii nagrania Kwintetu fortepianowego Józefa Nowakowskiego i Oktetu fortepianowego Józefa Krogulskiego, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 105, 2015 rok, s. 2-19.

Angela Hewitt w 10. Konkursie Chopinowskim, czyli zapomniany epizod z biografii wielkiej gwiazdy / Angela Hewitt at the 10th Chopin Competition or A forgotten episode from the biography of a great star, booklet do płyty „Chopin, Angela Hewitt”, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2016, s. 4-17.

Z wielkich kart historii europejskiego oratorium: „Quo vadis” Feliksa Nowowiejskiego / Great Moments in the History of European Oratorio: „Quo Vadis” by Feliks nowowiejski, w: booklet do pierwszego w historii fonografii nagrania Quo Vadis w oryginalnej, niemieckiej wersji językowej. Instytut Muzyki i Tańca – DUX,  Warszawa 2016, s. 6-13.

Miłość obracająca świat według Feliksa Nowowiejskiego, w: tekst do bookletu płyty DVD z operą-baletem Feliksa Nowowiejskiego Król Wichrów, Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, Poznań 2016, s. 9 nlb.

Wyrywając się z objęć Chronosa, czyli Pawła Mykietyna poszerzenie pola walki, w: booklet do płyty monograficznej Pawła Mykietyna zawierającej nagrania II Symfonii i Koncertu fletowego, Narodowe Forum Muzyki - CD Accord, ACD 236, Wrocław 2016, s. 1-12.

Słyszeć jasno w zachwyceniu. Gustaw Holoubek o muzyce, muzyka o Gustawie Holoubku, w: Zaśpiewajcie i zagrajcie… mi to, program koncertu Gustaw Holoubek in memoriam, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 21 kwietnia 2016, s. 15-20.

Lolitka, nekrofilka, ofiarnica. Przypadek modernistycznej Salome, w: tekst do książki programowej premiery opery Ryszarda Straussa Salome, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2016, s. 13-19.

Niepoprawny grzesznik operowy czyta Słowackiego / An Incorrigible Opera Sinner Reads Słowacki, w: tekst do książki programowej premiery opery Władysława Żeleńskiego Goplana, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2016, s. 18-31.

Dwa wieki najwyższego areopagu wyobrażeń. Perspektywa muzyczna/ Two Centures of the Supreme Areopagus of Ideas. A Musical Perspective, przeł. John Comber, w: Książka programowa do uroczystej gali w Filharmonii Narodowej wieńczącej obchody 200. rocznicę powstania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 19 listopada 2016, s. 20-44.

Wagner Franciszka Liszta (wspólnie z Przemysławem Krzywoszyńskim), w: Preludium Premierowe, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 11 czerwca 2016, s. 7-14.

Na przedprożu kariery i u jej schyłku. Władysław Żeleński jako kameralista, w: program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 20 października 2016, s. 9-18.

Z dłońmi na szklanych harmoniki kręgach. Od romantyków do Mozarta i z powrotem, program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 10 grudnia 2016, s. 9-18.

Gioachina Rossiniego śpiewy bez słów, w: program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 16 marca 2017, s. 6-14.

Sześć postaci w poszukiwaniu autora w cieniu Mozarta, czyli „Turek we Włoszech” Rossiniego, wersja włoska: Sei personaggi in cerca d’autore all’ombria di Mozart, cioe „Il Turco in Italia” di Rossini, w: tekst do książki programowej premiery opery G. Rossiniego Turek we Włoszech, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 17 marca 2017, s.18-29.

All’italiana, alla polacca, przeł. John Comber, XII Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Z ziemi włoskiej do Polski: od Mozarta do Belliniego”, Warszawa 2016, s. 18-43.

Felix nieszczęsny, „Tygodnik Powszechny”, dodatek: „Muzyka
w Tygodniku”, 2017 nr 46, s. 8-12.

Holoubka, Konwickiego i Chopina opowieść o „Dziadach” Mickiewicza, w: Zaśpiewajcie… mi to, program koncertu Gustaw Holoubek in memoriam, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 20 kwietnia 2017, s. 19-27.

Harmonijny wybryk natury i kultury. O dziecięcej twórczości Ericha Wolfganga Korngolda, w: program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 9 czerwca 2017, s. 7-15.

Żeby nie uronić nic z wrażenia. O „Kwintecie fortepianowym” op. 35 Ludomira Różyckiego, w: program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 12 października 2017, s. 8-18.

Operowy wehikuł czasu. O „Erosie i Psyche” Ludomira Różyckiego, w: tekst do książki programowej premiery opery Ludomira Różyckiego Eros i Psyche, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 13 października 2017, s. 12-21

Powrót do źródeł. Wokół partytury Legendy Bałtyku Feliksa Nowowiejskiego / Back to the Roots. Around „The Legend of the Baltic” by Feliks Nowowiejski, esej do książki programowej towarzyszącej światowemu prawykonaniu ostatecznej, autorskiej wersji kompozytora z 1938 roku, Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, Poznań 8 grudnia 2017, s. 60-97.

Esej o twórczości kompozytorskiej Pawła Mykietyna w książce programowej Festiwalu Katowice: Kultura – Natura – Ziemia, w związku z prawykonaniem Wyliczanki Pawła Mykietyna, Katowice, siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, 12-21 maja 2017, s. 126-128.

Na powierzchni muzyki i w środku. Beethoven, Chopin, Szymanowski / On the Surface of Music and within. Beethoven, Chopin, Szymanowski, przeł. John Comber, dwujęzyczny komentarz do Koncertów urodzinowych Fryderyka Chopina w Filharmonii Narodowej, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 1-2 marca 2017, s. 3-15.

Murmurer L’inexprimable sur “Pelléas et Mélisande” de Claude Debussy / Wyszeptać niewyrażalne. Rzecz o „Peleasie i Melizandzie” Claude’a Debussy’ego, w: tekst do książki programowej premiery opery Peleas i Melizanda C. Debussy’ego, przekład francuski: Anna Blumsztajn, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 21 stycznia 2018, s. 22-33 [przedruk tekstu napisanego dla Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w 2002 roku, teraz w nieco zmienionej wersji i z przekładem na język francuski]

Z miłości do muzyki – nie do kobiety. Rzecz o „Manru” Paderewskiego w: tekst do książki programowej premiery opery Ignacego Jana Paderewskiego Manru, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 12 października 2018, s. 8-15. Przedruk wersji polskiej oraz wersja angielska tekstu w: program premiery Manru w Teatrze Wielkim w Poznaniu, 15 grudnia 2018.

Z Warszawy przez Tymoszówkę aż na Sycylię, program Preludium Premierowego, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 25 listopada 2018, s. 7-15.

1918. Wyprodukowano w Europie Środkowo-Wschodniej, wprowadzenie do książki programowej I Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej „Eufonie” oraz Międzynarodowej Konferencji Muzykologicznej Tożsamości narodowe – europejska uniwersalność. Muzyka i życie muzyczne w Europie Środkowo-Wschodniej (1918-2018), organizator: Związek Kompozytorów Polskich, Instytut Muzykologii UW, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 23.11-1.12.2018 Warszawa, s. 14-19.

Dwa hasła: Morawski Eugeniusz; Stojowski Zygmunt, w: Sto lat muzycznej emigracji. Kompozytorzy polscy za granicą (1918-2018), red. Marlena Wieczorek, Beata Bolesławska-Lewandowska, Małgorzata Gamrat, Magdalena Ciecierska-Nowicka, Fundacja MEAKULTURA, Gliwice 2018, s. 246-247, 302-303.

Moniuszko – niedokończony projekt europejski / Moniuszko: Unfinished European Project, tekst wprowadzający do katalogu do wystawy Viva Moniuszko!, zorganizowanej z okazji 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki, wydawca: Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2019, s. 1-264 (tu też: kilkadziesiąt krótkich tekstów towarzyszących reprodukowanym obiektom).

Fortepian Paderewskiego / Paderewski’s Piano, dwujęzyczny komentarz do bookletu płyty CD zawierającej Koncert fortepianowy i miniatury Paderewskiego w wykonaniu Dang Thai Sona, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 051, Warszawa 2017, s. 2-17.

Esej Karolu Szymanowskim, dwujęzyczny booklet płyty CD z nagraniami K. Szymanowskiego w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie, pod dyrekcją Jacka Kaspszyka, z udziałem Aleksandry Kurzak, Artura Rucińskiego i Agnieszki Rehlis, Warner Classics 2017.

Neoklasyczne maski mistrza Dymitra / The Neoclassical Masks of Master Dmitry, dwujęzyczny komentarz do bookletu płyty CD z muzyką Dymitra Szostakowicza w wykonaniu Marthy Argerich, Orkiestry Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Alexandre’a Rabinovitcha, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 053, Warszawa 2017, s. 2-9 i 14-21.

Symfonik Nowowiejski / Nowowiejski The Symphonist, dwujęzyczny komentarz do płyty CD fonograficznymi premierami światowymi II i III Symfonii Feliksa Nowowiejskiego, DUX 1446, Warszawa 2017, s. 4-7, 12-16.  

Boski idiotyzm wielkim kunsztem podszyty / A Divine Idiocy Underpinned by Great Artistry, dwujęzyczny komentarz do bookletu płyty CD z operetką Loteria na mężów, czyli narzeczony nr 69 Karola Szymanowskiego (Polskie Radio), Warszawa, PRCD 2039, 2017 rok, 6 s. nlb.

Układ słoneczny dobrze temperowany / The well-tempered solar system, przeł. John Comber, XIII Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Przed wielkim jubileuszem. Od Bacha do Chopina”, Warszawa 2017, s. 18-46.

Powrót do źródeł. Wokół partytury „Legendy Bałtyku” Feliksa Nowowiejskiego – komentarz do bookletu płyty DVD zawierającej zapis spektaklu Legenda Bałtyku F. Nowowiejskiego z Teatru Wielkiego im. St. Moniuszki w Poznaniu – światowego prawykonania ostatecznej autorskiej wersji partytury z 1938 roku zrekonstruowanej przeze mnie, nigdy wcześniej nie wydana i nie wykonana, Poznań 8 grudnia 2017, s. 4 nlb.

Na przekór profanum i tandecie: o „Podróży zimowej” Barańczaka i Schuberta / In defiance of the profane and the trashy: On „Winter Journey” by Barańczak and Schubert, przeł. John Comber, dwujęzyczny komentarz do bookletu płyty CD z cyklem Podróż zimowa F. Schuberta i S. Barańczaka, światowa premiera pierwszego kompletnego nagrania cyklu w języku polskim w wykonaniu barytona Tomasza Koniecznego, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, NIFCCD 058, Warszawa 2018, s. 5-25.

Arytmia serca a sprawa polska / Arrythmia and the Polish question, przeł. John Comber, XIV Festiwal „Chopin i jego Europa” – „Od Chopina do Paderewskiego”, Warszawa 2018, s. 19-48.

I zajaśniały gwiazdy nad Puccinim / E lucettero le stelle su Puccini, polsko-włoska wersja językowa eseju w program: Giacomo Puccini, Tosca, wspólni z Hanną Winiszewską, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2018, s. 12-27.

Moniuszko / Pawlik – jazz project, komentarz do jazzowych aranżacji jedynego polskiego laureata nagrody Grammy w kategorii jazz, Pawlik Records 2019.

Scenariusz i teksty do wystawy Viva Moniuszko!, zorganizowanej z okazji 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki, Marcin Fedisz (kurator), Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 27 grudnia 2018 – 5 maja 2019

Do dalekich ukochanych. Wokół XVI Międzynarodowego Festiwalu Chopin i jego Europa, dwujęzyczny tekst do programu XVI Festiwalu „Chopin i jego Europa” – „Od Chopina do Paderewskiego”, Warszawa 2020, s. 4-43.

Eugeniusz Morawski – poematy symfoniczne / Symphonic poems, w:  booklet do płyty Polskiego Radia Chopin, Eugeniusz Morawski. The cursed composer, Warszawa 2020, s. 26-37.

To pociągające i odpychające g-moll! Dwujęzyczny tekst do bookletu na 2010 urodziny Chopina, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2020, s. 3-14.

Luigi Cherubini i Karol Kurpiński – dalecy i bliscy / Luigi Cherubini and Karol Kurpiński – close and distant parallels, w: booklet do płyty Cherubini Requiem in C minor – Kurpiński Te Deum, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2020 s. 8-34.

„Dzieło musi powrócić do rąk swego twórcy”. O niemoralnej operze Paula Hindemitha, w: Paul Hindemith, Cardillac, program do spektaklu, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2021.

O muzycznych obrotach sfer niebiskich. Chopinowska musica mundana, dwujęzyczny esej do programu koncertu inaugurującego XVIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 1.10.2021, s. 3-15.

Feliksa Nowowiejskiego mocne wejście w muzyczny świat. Wokół oratorium “Die Heimkehr des Verlorenen Sohnes” / Feliks Nowowiejski’s grand entrance to the world of music. Around the oratorio  “Die Heimkehr des Verlorenen Sohnes”, w booklet do płyty Feliks Nowowiejski Die Heimkehr des Verlorenen Sohnes, DUX, Warszawa 2021, s. 6-15.

Archanioł polskiej batuty. Subiektywna sylwetka Gabriela Chmury (1946-2020) / Tha Archangel of the Polish baton. A subjective profile of Gabriel Chmura (1946-2020), w: program Teatru Wielkiego w Poznaniu do koncertu poświęconego pamięci Gabriela Chmury, Poznań 23.11.2021, s. 14-35.

Pożegnania. Rzecz o Krzysztofie Pendereckim, w: Penderecki in memoriam, program koncertu, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 28.11.2021, s. 10-17.

Nostalgiczne spojrzenia zaklinacza czasu / The nostalgic looks of the time charmer, booklet do płyty Paweł Mykietyn Concerto No. 2 for Violoncello and Symphony Orchestra – Hommage à Oskar Dawicki,  Narodowe Forum Muzyki – Cd Accord 2021, ACD 281 (NFM 71), s. 8-38.

Andrzej Ratusiński. Kręta droga do mistrzostwa / Andrzej Ratusiński. The Winding road to mastery, w: booklet do płyty Polskiego Radia Chopin Andrzej Ratusiński. Retrospective, Warszawa 2022, s. 7-25.

Udzielone wywiady, udziały w filmach oraz programach telewizyjnych i radiowych [wybór]

Współautorstwo – wspólnie z Marcinem Majchrowskim – 9 audycji radiowych z cyklu Romantyzm znany czy nieznany?, emitowanych w każdą ostatnią niedzielę miesiąca na antenie Programu 2 Polskiego Radia w godz. 22.00-23.00, IX 2007 – VI 2008.

Współautorstwo – wspólnie z Marcinem Majchrowskim – 10 audycji radiowych z cyklu Mieczysław Karłowicz. W stulecie śmierci, emitowanych na antenie Programu 2 Polskiego Radia od lutego 2009 r.

Wywiad udzielony Beacie Bolesławskiej-Lewandowskiej (wspólnie z Małgorzatą Gmys), na temat osobistych kontaktów z Henrykiem Mikołajem Góreckim w ostatniej dekadzie życia kompozytora, w: Beata Bolesławska-Lewandowska, Górecki. Portret w pamięci, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2013, s. 439-452.

Opieka merytoryczna (kurator – Marcin Fedisz) nad wystawą Penderecki Partytury, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa, 2 października 2013 – 23 grudnia 2013.

Porozmawiajmy o Szymanowskim. Jak świat kupił polskiego kompozytora – wywiad przed premierą Króla Rogera Karola Szymanowskiego w londyńskiej Covent Garden Opera udzielony Annie Dębowskiej, „Gazeta Wyborcza” z 30 kwietnia 2015 roku.

Czy warto grać „Goplanę” – wywiad udzielony Annie Dębowskiej, „Gazeta Wyborcza”, 27 października 2016 roku

Penderecki – rozmowy poszczególne (TVP 2012, filmowy wywiad z kompozytorem z okazji przypadających w listopadzie 2013 roku osiemdziesiątych urodzin  kompozytora)

Udział w rozmowie w TVP Kultura o Krzysztofie Pendereckim w dniu 80. urodzin kompozytora i z jego osobistym udziałem, wspólnie z Antonim Liberą, Danielem Olbrychskim i Wiktorem Osiatyńskim (23.11.2013)

Mieczysław Karłowicz – samotna wędrówka, wypowiedzi w filmie dokumentalnym w reż. Tomasza Knittla (TVP 2017)

Laudacja na cześć Krzysztofa Pendereckiego wygłoszona w obecności kompozytora podczas Gali przyznania artyście Nagrody Honorowej „Superbrands 2017” – Warszawa, 17 maja 2017 roku.

Legenda Bałtyku – półgodzinny program-wywiad TVP Poznań nt. twórczości Feliksa Nowowiejskiego, premiera 8 grudnia 2017 r. udostępniona została w streamingu video do ponad 30 zagranicznych oper zrzeszonych w ramach Stowarzyszenia Opera Vision (pomiędzy I a II aktem dzieła).

Niepodległość zaszyfrowana w dźwiękach, cykl 35 audycji dla Polskiego Radia Chopin, wspólnie z red. Marcinem Majchrowskim, marzec 2018 – luty 2019

Viva Moniuszko, cykl 70 audycji poświęconych twórczości Stanisława Moniuszki, wspólnie z Anną Lubońską, Polskie Radio Chopin 2019-2022.

MAG

Lutosławski wobec śmierci – autorstwo dwugodzinnej audycji dla Polskiego Radia Chopin, wyemitowanej 7 lutego 2019 w związku z 25. rocznicą śmierci kompozytora

Wypowiedzi oraz opieka merytoryczna nad fabularyzowanym dokumentem Henryk Opieński – zapomniany artysta, Palflim Studio, Poznań 2020.

Liczne wypowiedzi na tematy bieżących wydarzeń z życia muzycznego dla TVP Kultura, TVP3, TVP Info, Telewizji Polonia, Telewizji Republika, radiowej Jedynki („Sygnały Dnia”), Dwójki i Trójki, PR24, Czwórki, Polskiego Radia Dzieciom oraz Radia Merkury i Radia Dla Ciebie.